TRIADA ASPIRYNOWA

To zespół objawów występujących łącznie w postaci polipów nosa, astmy oskrzelowej oraz nadwrażliwości na popularne leki przeciwzapalne zwane NLPZ. Tajemnicze NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) to zwykła aspiryna i wszelkie jej pochodne, jak również leki przeciwbólowe typu Naproxen.

Zażyłeś tabletkę aspiryny w nadziei, że ustąpią pierwsze symptomy przeziębienia. Ale po godzinie zamiast poczuć się lepiej – poczułeś się zdecydowanie gorzej: masz napad astmy, silne duszności, wymioty. Do tego dochodzi czasem wyciek wydzieliny z nosa, podrażnienie spojówek oraz zaczerwienienie skóry głowy i szyi.
Objawy mogą być też bardzo gwałtowne : pojedyncza dawka leku może wywołać silny skurcz oskrzeli, wstrząs, utratę przytomności i zatrzymanie oddechu.

Nadwrażliwości na NLPZ (lub z angielska NSAIDs, Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) nie można wykryć za pomocą testów, na przykład skórnych. Niezbite rozpoznanie daje dopiero wykonanie próby prowokacyjnej w ośrodku dysponującym zapleczem reanimacyjnym. U większości chorych pierwsze objawy występują w trzeciej lub czwartej dekadzie życia. Jeśli więc po zażyciu aspiryny wystąpiły u ciebie opisane wyżej objawy, testy skórne nie wykazały u ciebie żadnych istotnych alergii, jeżeli dodatkowo jesteś po 30-tce, nie czekaj aż po zażyciu tabletki od bólu głowy zawierającej kwas acetylosalicylowy napadną Cię duszności prowadzące do wstrząsu. Skonsultuj się z lekarzem, najlepiej alergologiem w renomowanej klinice, i zasugeruj taką możliwość.

Jeśli podejrzewasz u siebie nadwrażliwość NLPZ lub jeśli została ona już zdiagnozowana, musisz uważać nie tylko na leki. Ważna jest także codzienna dieta. Należy wyeliminować pokarmy, które mogą zawierać barwniki, konserwanty ( powszechnie stosowany benzoesan sodu) oraz salicylany ( kwas salicylowy zawierają między innymi  banany, cytryny, pomarańcze, grapefruity, piwo, czerwone wino, wiśnie, porzeczki, truskawki, pomidory...
W przypadku nie stosowania się do obostrzeń diety aspirynowej oprócz mniejszych lub większych objawów alergicznych może dojść także do rozwoju astmy oskrzelowej i przewlekłego zapalenia zatok z polipami. Polipy nosa i zatok u pacjentów z triada aspirynowa mają szczególnie źle rokowania - nawroty polipów,  mimo standardowego leczenia występują bardzo szybko. Rekordzisci potrafią  mieć w życiu po kilkanaście operacji zatok. Stąd tak bardzo ważne jest współdziałanie pacjenta w procesie leczenia poprzez stosowanie się do diety aspirynowej.

Nie martw się jednak na zapas, że już nigdy bez lęku nie wypijesz lampki wina i nie zjesz truskawek. Nadwrażliwość na NLPZ można leczyć. Leczenie polega na podawaniu w warunkach szpitalnych, pod nadzorem lekarza i przy wsparciu zaplecza reanimacyjnego, coraz większych dawek aspiryny, od 1 mg do 600 mg. Dawkę zwiększa się systematycznie przez 5 dni. Potem codziennie należy zażywać tabletkę aspiryny.

Co daje ta desensytyzacja?
Dużo słabsze objawy astmy, powrót powonienia, zmniejszenie objętości polipów i znaczne opóźnienie ich nawroty po zabiegu operacyjnym.

Pamiętajmy ze nadwrażliwość na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) utrzymują się do końca życia.

WAŻNE, CO JESZ

Żywność bogata w salicylany to:

• większość ziół, a szczególnie mięta, tymianek, estragon, rozmaryn, koper, szałwia, oregano, majeranek, bazylia, nasiona selera i sezamu,
• większość przypraw, głównie anyż, pieprz turecki, cynamon, kminek, curry w proszku, kozieradka, gałka muszkatołowa, musztarda, papryka i kurkuma,
• większość owoców - jabłka, jeżyny, wiśnie, rodzynki, winogrona, porzeczki, nektarynki, pomarańcze, brzoskwinie, morele, śliwki, suszone śliwki, maliny, truskawki, z wyjątkiem bananów, gruszek obranych ze skórki, granatów, mango i papai,
• większość jarzyn z wyjątkiem kapusty, brukselki, kiełków fasoli, selera, porów, sałaty zielonej i groszku.

Szczególnie bogate w salicylany są:

• ogórki, oliwki i endywia, pomidory, cykoria, brokuły, rzodkiew, szpinak, słodka kukurydza,
• obierki ziemniaków, ale nie same ziemniaki,
• migdały, orzeszki ziemne, orzechy brazylijskie, orzechy macadamia, pistacjowe i włoskie oraz orzechy kokosowe i kotewka (orzech wodny),
• kawa, herbata, coca-cola i herbata z mięty,
• soki owocowe, większość napojów alkoholowych (poza wódką i dżinem), miód, lukrecja, cukierki miętowe,
• produkty bogate w drożdże,
• sos pomidorowy, sos Worcester,
• wiele przetworzonej i przygotowywanej na poczekaniu żywności.

Niską zawartością salicylanów mają:

• mięso, ryby i skorupiaki,
• mleko, sery i jajka,
• pszenica, żyto, owies, jęczmień i ryż.

Dieta niskosalicylanowa (aspirynowa)to swoista dieta eliminacyjna. Polega na wyeliminowaniu lub zmniejszeniu podaży produktów, które zawierają salicylany, poprzez odpowiedni dobór pokarmów w diecie uczulonego. Salicylany wywołują u osób uczulonych na nią poważne objawy chorobowe. W takich przypadkach dieta aspirynowa jest jedyną skuteczną metodą walki z alergią na kwas salicylowy.

Zasady diety aspirynowej

Przy podejrzeniu, że to salicylany zawarte w pokarmach są przyczyną alergii, zaleca się 7-14-dniową kurację, w trakcie której produkty zawierające kwas salicylowy należy zastąpić produktami wolnymi od tej substancji. W trakcie diety zabronione jest stosowanie aspiryny i innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Po zakończeniu diety co 2-3 dni należy stopniowo wprowadzać do jadłospisu kolejne produkty spożywcze (o niskiej lub średniej zawartości kwasu salicylowego). W przypadku wystąpienia objawów reakcji alergicznej, należy wykluczyć z diety produkt, który podejrzewa się o wywołanie uczulenia.

Należy pamiętać, że celem diety aspirynowej jest dokonanie oceny tolerancji kwasu acetylosalicylowego u osób, u których pojawiły się objawy reakcji alergicznej (głównie pokrzywka) i utrzymanie podaży salicylanów w spożywanych pokarmach na takim poziomie, przy którym nie występują objawy niepożądane. Poziom ten jest indywidualny i zmienny, tzn. tolerancja na salicylany nie jest wartością stałą i zmienia się w zależności od okoliczności (np. stresu). W związku z tym w niektórych przypadkach całkowita eliminacja pokarmów, które zawierają kwas salicylowy, jest niepotrzebna.

Leki zakazane u chorego na astmę aspirynową.

NLPZ. Najpopularniejsze niesteroidowe leki przeciwzapalne, zakazane u takiego chorego to: ketoprofen, ibuprofen, naproksen, diklofenak, aceklofenak, indometacyna, kwas indolooctowy, kwas mefenamowy, kwas tolfenamowy, metamizol.
Leki, które może bezpiecznie stosować chory na astmę aspirynową to: paracetamol (dawka jednorazowa maksymalnie 1 gram), celekoksyb, salicylan choliny oraz leki przeciwbólowe z grupy pochodnych opioidów (np. tramadol, kodeina, fentanyl).

Dla kogo jest przeznaczona dieta aspirynowa?

Dieta aspirynowa zalecana jest przede wszystkim osobom, u których obserwuje się uczulenie na salicylany, lub u których występuje astma aspirynowa (skrajny przejaw tego uczulenia). Można ją także zastosować pomocniczo w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Według naukowców dieta aspirynowa może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia także osób chorych na przewlekłą pokrzywkę lub astmę oskrzelową.

Dieta aspirynowa  - co można jeść?

W trakcie kuracji pokarmy o niskiej zawartości kwasu salicylowego mogą być dobrze tolerowane przez uczulonego i nie muszą być wykluczane z diety, pod warunkiem, że są spożywane w małych ilościach. Zasada ta odnosi się między innymi do dojrzałych owoców, u których ilość salicylanów maleje wraz z procesem dojrzewania, i ugotowanych warzyw (gotowanie obniża zawartość salicylanów).

Niewskazane jest natomiast stosowanie np. przypraw, konserw, pokarmów konserwowanych benzoesanami i artykułów zawierających syntetyczne środki smakowe, zapachowe, itp., ponieważ charakteryzują się one wysoką zawartością salicylanów.

Salicylany występują również w innych produktach spożywczych: miodzie, lukrecji, cukierkach miętowych, produktach drożdżowych, sosach pomidorowych oraz w żywności wysoce przetworzonej.

Osoby uczulone na salicylany mogą bezpiecznie jeść mięso, ryby, skorupiaki, mleko, sery, jajka, pszenica, żyto, owies, jęczmień i ryż.